तपाँई हामीले खेतबारीमा देखिराखेको बेथुको साथ तपाईंको भान्सासम्म कत्तिको आईपुग्ने गरेको छ ?  अथवा तपाँईले भान्सामा बेथुको साग कत्तिको पकाउने गर्नु भएको छ ? यदी छैन भने खाने गर्नुस । किनकी यो स्वादका लागि मात्र होइन स्वास्थ्यलाई धेरै फाइदा गर्छ ।

बेथु दुई रंगकोका हुन्छ । एक सामान्य हरियो पात भएको र अर्को रातो पात भएको । यसको प्रयोगले बिभिन्न रोबाट मुक्ति मिल्छ । मिर्गौलाको पत्थरी निकाल्नका लागि बेथुको साग उपयोगी मानिन्छ । यसका लागि आधा किलो बेथुको साग उमालेर छान्नुपर्छ र त्यसमा मरिच, जीरा र हल्का रुपमा सिधे नुन मिसाएर दिनमा चारपटक पिउने गर्नुपछ, मृगौलाको पत्थरी भएका बिरामीका लागि यो अमृत नै मानिन्छ ।

बेथुको साग थुप्रै औषधीय गुणले भरिपूर्ण हुन्छ । यसमा खनिज तत्वको मात्रा अमलामा भन्दा बढी हुन्छ । बेथुले शरीरमा फलामको कमी हुन दिदैन । यसले आमाशयलाई बलियो बनाउँछ । बेथुमा फलाम, फस्फोरस, भिटामिन डी र क्षार धेरै मात्रामा पाइन्छ । यो शुक्रवर्धक र कब्जियत भगाउन लाभकारी मानिन्छ । यसले कलेजोसम्बन्धी रोग, अजीर्ण, ग्याँस, जुका, पत्थरी, पेट घोच्ने समस्यालगायतबाट मुक्ति दिलाउँछ ।

भोक नलाग्ने, खाना ढिलो पच्ने, डकार आउने, पेट फुल्नेजस्ता समस्या हटाउन पनि बेथुको साग लाभदायक हुन्छ । पिसाब, मूत्राशय, मृगौलासम्बन्धी रोग निको पार्न र छालासम्बन्धी रोगमा समेत यसको उपयोग प्रभावकारी मानिएको छ। बेथुको तरकारी नियमित सेवन गरेमा वाथ यूरिक एसिड, रक्त र त्वचा बिकार टाढा हुन्छ।
बेथुको सबैभन्दा ठूलो गुण भनेको शरीरमा भएका सबै प्रकारका बिषहरुको निवारण गर्नु हो । यसकारण यसलाई बिषानिदान नाम दिइएको छ । बेथुमा कार्बोहाइड्रेट, प्रोटिन, क्याल्सियम र भिटामिन ए, मिनिरल्स र आइरन प्रचुर मात्रामा पाइन्छ। यसमा सोना धातु पनि पाइन्छ जो कुनै अन्य सागसब्जीमा पाइँदैन । औषधिका रुपमा बेथुका पञ्चाङ्ग अर्थात पाँच अंग (जरा, डाँठ, पात, फल र फूल) लाई प्रयोग गरिन्छ ।

बेथुको साग खानुका फाइदाहरु
जहिलेसम्म बेथुको सब्जी पाईन्छ, खाने गर्नुहोस । बेथुलाई पानीमा उमालेर पिउनुहोस। यसले पेटका हरेक प्रकारका रोगलाई पनि ठिक गर्छ ।

दुई चम्चा बेथुको दाना एक गिलास पानीमा उमाल्नुहोस । पानी आधा सुकेपछि छानेर पिउनाले रोकिएको महिनावारी खुल्छ ।

एक गिलास काँचो बेथुको रसमा सख्खर मिसाएर दैनिक पिउने गर्नुहोस, पथ्थरी गालेर झार्छ ।

आयुर्वेदमा गरिएको एक अनुसन्धानले बेथुको साग नियमित खानाले स्तन क्यान्सरको सम्भावना कम हुने देखाएको छ । यसमा उपलब्ध सेलिनियम, ओमेगा ३ र ६ फैटी एसिड स्तन क्यान्सररोधक हुन्छ ।

बेथुको १० ग्राम दानालाई करिव दुई मिलिलीटर पानीमा उमाल्नुहोस। ५० मिलिलिटर रहुञ्जेल उमालेपछि ताततातै पिउँनुहोस । यसरी एक महिनासम्म बिहान–बेलुका पिउनुहोस, जोर्नी दुखाईबाट तपाईलाई राहत दिलाउँछ ।

बेथुलाई उमालेर निचोरेर रस पिउनाले र सागलाई सब्जी बनाएर खानुहोस । दुईकप बेथुको पात पिसेर बनाएको रसमा आधा कप तेल मिसाएर हल्का तताउनुहोस। जब पानी सुकेर तेलमात्र रहन्छ, त्यसलाई छानेर एक सफा सिसाको बट्टामा राख्नुहोस। त्यसलाई छालामा दैनिक लगाउने गर्नुहोस । लामो समय लगाइराख्ने गर्नुभएमा छालाका दाग, दाद, चिलाउने, कुष्ठरोग आदि रोग टाढा भाग्छ ।

ऐमरैन्थ अर्थात बेथुको तेल र पेप्टाइडमा एन्टी इफ्लेमेन्टरी गुण हुन्छ, जसले दुखाई र सुजन कम गर्नमा मद्दत गर्छ । यो पुरानो स्थितिका लागि एकदमै महत्वपूर्ण हुन्छ जहाँ सुजनले स्वास्थ्यलाई प्रभावित गरिरहेको हुन्छ ।

डण्डिफोरमा बेथुका पातहरुको पेष्ट बनाएर लगाउँदा चाँडै पाकेर फुट्छ । सुजन भएमा त्यो ठाउँमा यसको लेप लगाउँदा सुजन टाढा हुन्छ ।

प्रोटिन रक्तमा इन्सुलिनको स्तर कम गरेर हार्मोन बढाएर भोकलाई दबाउँछ जसकारण भोकको महसुस कम हुन्छ। बेथुमा लगभग १५ प्रतिशत प्रोटिन हुन्छ जसले तौल घटाउन मद्दत गर्छ ।

पिसाबमा रगत आउने समस्यामा पनि यो उपयोगी मानिन्छ। बेथुको पात पिसेर मिश्री मिलाएर सर्वत बनाएर ३ दिनसम्म लगातार पिएमा ठिक हुन्छ ।

अध्ययनका अनुसार ऐमरेन्थमा रहेको फाइबर र फिटोन्यूट्रीएन्ट्स नामक तत्वले रक्तचापलाई कम गर्नमा मद्दत गर्छ । जसकारण यो कोलेस्ट्रल, सुजन र रक्तचापसँग प्रभावकारी ढंगबाट लड्छ र मुटु स्वस्थ राख्छ ।

औषधिका रुपमा बेथुको जरा, पात र बिउ सबै प्रयोग गरिन्छ । यसका पातहरु र बिउमा प्रोटीन, भिटामिन ए र सी प्रचुर मात्रामा हुन्छ । ऐमरैन्थ अर्थात बेथुको साग एनिमिया रोगसँग लड्ने सबैभन्दा उत्तम उपाय हो । यसको सेवनबाट शरीरमा रगतको कमीलाई हटाउँछ । शरीरमा रगतको कमी दुर गर्नका लागि यसको सेवन सब्जी वा सुप (झोल)का रुपमा गर्नुपर्छ ।

पिसाबमा हुने जलन रोक्नका लागि बेथुको रसको केही दिनसम्म सेवन गर्दा मुत्रवृद्धि हुन्छ र जलन ठिक हुन्छ ।

बेथुको सागमा हुने भिटामिन, खनिज र शक्तिशाली एन्टी अक्सिडेन्टले हाम्रो शरीरको प्रतिरक्षा प्रणाली बलियो बनाउँछ ।

यदि तपाईको कपाल समय नपुगेरै युवाअवस्थामै फुल्ने समस्या छ भने बेथुको सागले समाधान गर्नसक्छ। यो कपाल सेतो हुनबाट रोक्न एकदमै प्रभावी उपाय हो। बेथुलाई आफ्नो आहार (खाना) मा समावेश गरे तपाई यो समस्याबाट छुटकारा पाउन सक्नुहुन्छ ।